Haven Rotterdam 2021 - kwantitatieve analyse
Vestigingen Rotterdamse havenbedrijf
Van de ruim 110.000 vestigingen in de arbeidsmarktregio Rijnmond is in 2020 3% gevestigd in het beheersgebied van het Rotterdamse Havenbedrijf (3.370 vestigingen). Van deze vestigingen voert 34% (1.170 vestigingen) havenrelevante activiteiten uit. Het grootste deel van deze vestigingen is actief in de havenrelevante deelsectoren Transport, Natte bulk (olie en chemie), Opslag en Overslag. Wat verder opvalt is dat het aandeel vestigingen binnen de sector haven dat tot het kleinbedrijf behoort (54%) ten opzichte van het totaal aantal vestigingen die geen havenrelevante activiteiten uitvoeren (85%) relatief klein is.
Binnen het havengebied kennen de deelgebieden Waalhaven (445 vestigingen), Eemhaven (139 vestigingen) en Botlek (119 vestigingen) in 2020 het grootste aantal vestigingen waarbinnen havenrelevante activiteiten plaatsvinden. Ook buiten het beheersgebied van het Havenbedrijf vinden in de regio Rijnmond havenrelevante activiteiten plaats. Dit aandeel ligt met 16% (17.600 vestigingen) in het totaal aantal vestigingen wel een stuk lager.
Werkgelegenheid Rotterdamse haven
Het beheersgebied van het Rotterdamse Havenbedrijf kent in 2020 bijna 80 duizend arbeidsplaatsen, hetgeen bijna 12% is van het totaal aantal arbeidsplaatsen in de arbeidsmarktregio Rijnmond (673 duizend arbeidsplaatsen). Ruim de helft van het aantal arbeidsplaatsen in het havengebied (58%) betreft havenrelevante activiteiten (46 duizend arbeidsplaatsen). Binnen de sector haven zijn de deelsectoren Natte bulk (olie en chemie), Overslag, Transport en Opslag in 2020 goed voor meer dan 55% van het totaal aantal arbeidsplaatsen.
Binnen het havengebied kennen de deelgebieden Waalhaven (11 duizend arbeidsplaatsen), Botlek (8 duizend arbeidsplaatsen) en Europoort (7,5 duizend arbeidsplaatsen) binnen de sector haven het grootste aantal arbeidsplaatsen. Ook buiten het havengebied behoren in de regio Rijnmond arbeidsplaatsen tot de sector haven. Dit aandeel ligt net als bij vestigingen met 22% (130 duizend arbeidsplaatsen) in het totaal aantal arbeidsplaatsen een stuk lager.
Ten opzichte van het jaar 2015 is de werkgelegenheid in de sector haven in het Rotterdamse havengebied met 6% toegenomen (+2.600 arbeidsplaatsen). In het jaar 2020 (peildatum 1 april) is er voor het 5e jaar op rij sprake van een toename van het aantal arbeidsplaatsen. De werkgelegenheidsontwikkeling in de Rotterdamse haven ligt over deze periode in lijn met de totale werkgelegenheidsontwikkeling in de regio Rijnmond (6,3%). Wat wel opvalt is dat het niveau van de groei in de laatste jaren iets achter blijft ten opzichte van de werkgelegenheidsontwikkeling in Rijnmond.
Momenteel zijn nog geen gegevens beschikbaar waarmee inzicht gegeven kan worden in de effecten van COVID-19 voor de werkgelegenheidsontwikkeling binnen het Rotterdamse havengebied en de havenrelevante deelsectoren. Voor meer inzicht over de (verwachte) impact van COVID-19 verwijzen we voor nu dan ook door naar de door SEOR uitgevoerde kwalitatieve analyse. Op het moment dat er meer actuele gegevens beschikbaar komen, zullen we deze binnen de kwantitatieve analyse actualiseren.
Vacatures haven Rotterdam
Onder invloed van het economisch herstel is het aantal online vacatures in de arbeidsmarktregio Rijnmond binnen de sector haven (bij werkgevers) gedurende de periode 2016-2019 jaarlijks toegenomen, tot een niveau van 11.200 ontstane online vacatures in het jaar 2019. De impact van COVID-19 is in het jaar 2020 ook terug te zien in de Rotterdamse haven. Het aantal online geplaatste vacatures is in 2020 met 12,5% afgenomen (9.800 online nieuwe vacatures). Ondanks deze afname blijft het aantal online vacatures binnen de sector haven op een hoog niveau.
Kijken we naar de maandelijkse ontwikkeling van het totaal aantal vacatures in de regio Rijnmond in 2020 dan zien we een terugval in het aantal nieuwe online vacatures vanaf de maand maart. Deze afname zet door tot de maand augustus, waarna er weer sprake is van een toename van het aantal online vacatures. Aan het einde van het jaar is er vervolgens als gevolg van de nieuwe maatregelen (tweede golf) weer sprake van een afname van het aantal vacatures. Begin 2021 lijkt er weer sprake van een herstel van het aantal online vacatures. De vacatureontwikkeling van de technische en transport en logistieke beroepen komt overeen met de ontwikkeling van het totaal aantal vacatures in de regio Rijnmond.
Arbeidsdeelname
In 2020 bestond de potentiële beroepsbevolking in de arbeidsmarktregio Rijnmond uit 1.043 duizend personen, waarvan 70% (723 duizend personen) deel uitmaakt van de beroepsbevolking. In de periode 2010-2020 is de beroepsbevolking in Nederland met 6,8 procent toegenomen. Voor de arbeidsmarktregio Rijnmond was deze stijging iets minder groot, 6%, en voor Rotterdam 8,5%.
Als gevolg van de gunstige economische ontwikkeling in de afgelopen jaren is de netto arbeidsparticipatie in Rijnmond de afgelopen jaren sterk toegenomen. In 2019 bereikte de netto arbeidsparticipatie in de regio met 66,4% een recordhoogte. In het jaar 2010 lag deze nog op het niveau van 64,6%. Ook het werkloosheidspercentage lag in het jaar 2019 met 4,5% op een laag niveau.
Als gevolg van de coronacrisis en de daarmee gepaard gaande beperkende maatregelen is de netto arbeidsparticipatie in 2020 met 0,3 procentpunt afgenomen, tot een niveau van 66,1%. Gedurende het jaar was er vooral in het eerste deel van het jaar een terugval in het aantal werkenden. Deze terugval is in de tweede helft van 2020 deels hersteld. Hetzelfde geldt voor de ontwikkeling van de werkloosheid, het werkloosheidspercentage is in 2020 met 0,1 procentpunt toegenomen tot een niveau van 4,6%.
De impact van de coronacrisis lijken op de regionale arbeidsdeelname lijken dus op het eerste oog mee te vallen. Verklaring hiervoor is met name de uitgebreide steun- en herstelmaatregelen van de overheid. Het gaat in het bijzonder om de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW).
Op basis hiervan konden werkgevers met een substantieel omzetverlies als gevolg van de coronacrisis bij het UWV een aanvraag indienen voor een tegemoetkoming in de loonkostenHiervoor ontvangen ze een voorschot. Daarmee kunnen zij werknemers, die noodgedwongen minder uren of helemaal niet werken, toch doorbetalen. Mogelijk is ook nog sprake van ‘labour hoarding’: werkgevers die voor de crisis veel moeite moesten doen om bepaald personeel te werven, ontslaan dat niet zomaar.
Aantal WW-uitkeringen
Eind februari 2021 verstrekte het UWV in de regio Rijnmond 25.400 WW-uitkeringen, bijna 5 duizend uitkeringen meer dan in februari 2020. Dat is een toename van bijna 23%. Het aantal uitkeringen ligt in februari 2021 wel al een stuk lager dan in de maand juli 2021. In deze maand bereikte het aantal WW-uitkeringen het hoogste niveau in het jaar 2020 (27.200 lopende WW-uitkeringen).
Het aantal WW-uitkeringen is in het afgelopen jaar (februari 2020 – februari 2021) in de regio Rijnmond relatief sterk toegenomen onder vrouwen, jongeren en middelbaar opgeleiden. De sectoren horeca, financiële en zakelijke dienstverlening en handel kenden gedurende deze periode een relatief sterke toename van het aantal WW-uitkeringen. De sectoren landbouw en visserij, openbaar bestuur en overheidsdiensten, onderwijs en industrie en delfstoffen kenden gedurende deze periode een beperkte afname van het aantal WW-uitkeringen.
Gedurende de periode februari 2020 en februari 2021 is het aantal WW-uitkeringen in de regio Rijnmond relatief sterk gestegen in de beroepsklasse dienstverlenende beroepen (64%). De toename van het aantal WW-uitkeringen binnen de beroepsklasse transport en logistieke beroepen (31%) is ook bovengemiddeld.
De toename van het aantal WW-uitkeringen binnen de beroepsklasse technische beroepen is met 15% relatief beperkt.
Bezoek hier het dashboard over WW-uitkeringen
Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt
Dat de coronacrisis grote gevolgen heeft voor de arbeidsmarkt is ook duidelijk terug te zien in de spanningsindicator van het UWV, die de verhouding tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt laat zien. De arbeidsmarkt in de arbeidsmarktregio Rijnmond ging in het 1e kwartaal van 2020 voor het eerst sinds het 4e kwartaal van 2018 van ‘krap’ naar ‘gemiddeld’ en de spanning neemt in het 2e kwartaal verder af. In het tweede deel van 2020 is er weer sprake van een beperkte toename in de arbeidsmarktspannning, maar blijft het niveau van de arbeidsmarktspanning een stuk lager liggen dan aan het begin van dit jaar.
Voor de uitvoering van de activiteiten binnen de sector haven zijn vooral de technische en transport en logistieke beroepen van belang. Ondanks de afname van de arbeidsmarktspanning is de arbeidsmarkt in de regio Rijnmond voor technische beroepen in het 4e kwartaal van 2020 nog steeds ‘krap’. Vooral de beroepsgroepen machinemonteurs, elektrotechnische ingenieurs, elektriciens en elektronica en bouwarbeiders afbouw kennen een zeer krappe arbeidsmarkt. Voor transport en logistieke beroepen is spanningsindicator ‘gemiddeld’. Binnen de transport en logistieke beroepen kent de beroepsgroep vrachtwagenchauffeurs een zeer krappe arbeidsmarkt.
Gezien de arbeidsmarktsituatie voor een groot aantal beroepen die relevant zijn voor de sector haven (ondanks de coronacrisis) in de arbeidsmarktregio Rijnmond nog steeds krap is, blijven knelpunten in de personeelsvoorziening een belangrijk uitdaging voor de sector. Om- , bij en opscholing is daarbij een belangrijke voorwaarde voor de organisatie van de arbeidsmarkt van de toekomst.
Onderwijs
Mbo
In het schooljaar 2019/2020 bedraagt de instroom van nieuwe mbo studenten in de arbeidsmarktregio Rijnmond 20.300 deelnemers. De voor de haven relevante mbo-domeinen techniek en procesindustrie, bouw en infra en transport, scheepsvaart en logistiek zijn samen goed voor 16% van de totale mbo-instroom in de arbeidsmarktregio Rijnmond. In het jaar 2020 behaalden 15.200 studenten een mbo-diploma, waarvan het totaal van de voor de haven relevante mbo-domeinen een aandeel kent van 14% (2.760 gediplomeerden).
Hbo
In het schooljaar 2019/2020 bedraagt de instroom van nieuwe studenten in het hbo in de arbeidsmarktregio Rijnmond 20.700 deelnemers. De voor de haven relevante opleidingssector techniek kent een aandeel van 18% (3.800 instromers) in de totale instroom in het hbo. In het schooljaar 2018/2019 behaalden 9.700 studenten een hbo-diploma, waarvan de opleidingssector techniek een aandeel kent van 16% (1.580 gediplomeerden).
Wo
In Rijnmond is geen technische universiteit gevestigd. Waar voor afgestudeerden van hogescholen nog in belangrijke mate geldt dat deze zich na het afstuderen vooral regionaal oriënteren, geldt voor afgestudeerden van de universiteiten dat deze een bredere oriëntatie hebben, mede omdat het opleidingsaanbod per technische universiteit uiteenloopt. Daarom moet vanuit arbeidsmarktoogpunt ook naar de totale uitstroom uit het technische universitaire onderwijs in Nederland worden gekeken.
Om hier op in te kunnen spelen is het belangrijk een goed inzicht te hebben in de skills die werkgevers vragen. Binnen het dashboard bieden we op basis van een uitgebreide analyse van de skills waar werkgevers naar vragen in hun vacatures, inzicht in wat een sollicitant idealiter moet kennen en kunnen. Daarbij maken wij onderscheid tussen kennis (wat ken ik?), vaardigheden (wat kan ik?) en soft skills (wie ben ik?).
Bezoek hier het dashboard over vraag en aanbod
In het schooljaar 2019/2020 bedraagt de instroom van nieuwe studenten in het wo in Nederland 122 duizend deelnemers. De voor de haven relevante opleidingssector techniek kent een aandeel van 13% (15.600 instromers) in de totale instroom in het wo. In het schooljaar 2018/2019 behaalden 82 duizend studenten een wo-diploma, waarvan de opleidingssector techniek een aandeel kent van 12% (10.200 gediplomeerden).
Bezoek hier het dashboard over onderwijs
