CPB: De Nederlandse economie in historisch perspectief
Belangrijke inzichten
-
Het Centraal Planbureau (CPB) heeft de historische ontwikkeling van de Nederlandse economie geanalyseerd.
-
Deze analyse gaat in op ontwikkelingen in bevolking, arbeidsparticipatie, economische structuur, overheidsuitgaven, het sociale stelsel en brede welvaartsaspecten.
-
Ook kan deze terugblik een goed uitgangspunt zijn om een beeld te krijgen van de kansen en bedreigingen voor de toekomst en de hierbij behorende belangrijke beleidskeuzes.
-
Op dit moment staat de samenleving voor grote uitdagingen voor de toekomst. Het is steeds duidelijker dat er grenzen zitten aan de groei en dat niet alles tegelijk kan. Dit komt met name door de complexiteit van onder andere het sociale stelsel.
- Voorbeeld van de uitdagingen waar Nederland voor staat is een veranderende samenstelling van de bevolking (vergrijzing en migratie), een krappe arbeidsmarkt en internationale spanningen die hun weerslag hebben op de wereldeconomie.
-
Ook dwingen de ontwikkelingen op het gebied van klimaat en stikstof ons tot grote transities en veranderingen in onze productiestructuur en gedrag. De schaarser wordende ruimte vormt hierbij een extra complicatie.
historische en toekomstige uitdagingen
Zoals hierboven genoemd staat Nederland op dit moment voor grote uitdagingen. Hieronder wordt per thema (bevolking, arbeidsparticipatie, economie, overheid en sociale zekerheid en de brede welvaart) kort geschetst welke ontwikkelingen Nederland heeft doorgemaakt en met welke uitdagingen we te maken zullen krijgen.
Bevolking
De bevolking is de afgelopen twee eeuwen gegroeid met 16 miljoen. Deze stijging komt met name door de stijgende levensverwachting en pas veel later een dalend kindertal. Immigratie en emigratie zijn steeds bepalender geworden voor de bevolkingsontwikkeling. De omvang van de migratie fluctueert sterk, waardoor dit een van de kernonzekerheden is voor de toekomst.
Arbeidsparticipatie
De arbeidsparticipatie is de afgelopen decennia sterk gestegen. Onder invloed van het toegenomen opleidingsniveau van vrouwen en de veranderende rolopvattingen in de maatschappij, is de arbeidsparticipatie onder vrouwen sterk toegenomen. In internationaal opzicht heeft Nederland een hoge arbeidsparticipatie en werken Nederlanders tot op relatief hoge leeftijd door. Desalniettemin heeft Nederland ook het grootste aandeel deeltijdwerkers en de kortste gemiddelde werkweek ter wereld. Ook zijn er relatief veel Nederlanders met een flexibel contract.
De Nederlandse economie
De Nederlandse economie is sterk gericht op handel met het buitenland. De samenstelling van de internationale handel leunt steeds meer op industriële producten en hoogwaardige diensten. Daarnaast wordt Azië een steeds belangrijkere handelspartner. Op het gebied van landbouwproducten en het logistieke knooppunt, is Nederland een grote speler. Doordat Nederland een grote rol speelt in de wereldhandel, vormen de oplopende spanningen in de wereld een van de kernonzekerheden voor de toekomst. Tot slot zijn de globalisering en de ontwikkeling van de technologische vooruitgang bepalend voor de groei van de Nederlandse economie in de toekomst.
De overheid en het sociale stelsel
Kijkende naar de ontwikkeling van de rol van de overheid en het sociale stelsel, waren de overheidsuitgaven tot aan de jaren tachtig opgelopen tot meer dan de helft van het bbp. Vervolgens hebben hervormingen in de verzorgingsstaat plaatsgevonden. De overheid heeft daarna bezuinigd in de sociale zekerheid en verantwoordelijkheden uit handen gegeven. Door de vergrijzende samenleving zal de zorgvraag verder toenemen, waardoor collectieve uitgaven verder in de verdrukking komen. Een van de belangrijke onzekerheden voor de toekomst is de ontwikkeling van de privatisering en collectivisering. Een belangrijk vraagstuk hierbij is in hoeverre maatschappelijke solidariteit gewenst zal blijven in een vergrijzende samenleving waarin de zorgvraag blijft toenemen.
De brede welvaart
Tot slot is Nederland, wat de brede welvaart betreft, een rijk en welvarend land met goede en toegankelijke onderwijs- en zorgsystemen. Daarnaast is er in Nederland een relatief veilige leefomgeving, hebben we meer vrije tijd en zijn we democratischer geworden. Toch zijn armoede en kansenongelijkheid zeker aanwezig en zijn er grote gezondheidsverschillen tussen arm en rijk. Daarbij komt dat de economische ontwikkeling negatieve effecten heeft gehad op onze leefomgeving en de brede welvaarde in overzeese koloniën. Nederland wordt steeds vaker geconfronteerd met deze gevolgen en er wordt steeds vaker tegen fysieke grenzen aangelopen. Dit is dan ook de grote onzekerheid voor de toekomst.
Lees verder
Geïnteresseerd in het volledige onderzoek van het CPB over de historische ontwikkelingen en uitdagingen van de Nederlandse Economie? Klik dan op onderstaande link.
